Οι παίκτες που χτυπούν πέναλτι και οι τερματοφύλακες που καλούνται να αποκρούσουν το σουτ, σπάνια, χρησιμοποιούν τη στρατηγική που δίνει και στους δύο την καλύτερη ευκαιρία για επιτυχία.
Ο στόχος ενός παίκτη που
καλείται να εκτελέσει ένα πέναλτι, είναι να κατευθύνει την μπάλα σε ένα περιορισμένο
χώρο (του τέρματος) και ο στόχος του τερματοφύλακα είναι να επιλέξει πού να
τοποθετήσει τον εαυτό του για να εμποδίσει την μπάλα από την είσοδο σε αυτόν
τον χώρο, και όλα αυτά σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Τόσο ο
τερματοφύλακας όσο και ο παίκτης είναι, απλά, άνθρωποι και έτσι γίνονται θύματα
των καθημερινών παιχνιδιών του ανθρώπινου νου.
Σε έρευνα με τίτλο «Testing
Mixed-Strategy Equilibria When Players Are Heterogeneous: The Case Of Penalty
Kicks In Soccer» (Steve Levitt et al, 2002), υπάρχουν κάποια ενδιαφέροντα ευρήματα. Μελετήθηκαν οι εύστοχες
προσπάθειες εκτέλεσης πέναλτι ως ποσοστό των συνολικών προσπαθειών που επιχειρήθηκαν
στα γαλλικά και ιταλικά εγχώρια πρωταθλήματα από το 1997 έως το 2000.
Τα στοιχεία που προέκυψαν για τον παίκτη που εκτελεί το πέναλτι ήταν:
ι) Η λιγότερο προτιμώμενη
κατεύθυνση για να χτυπήσει την μπάλα ήταν το κέντρο της εστίας
(17%). Προτίμησε να χτυπήσει την μπάλα προς την αριστερή πλευρά του γκολ
(45%) ή προς τα δεξιά (38%).
ιι) Το σουτ στη μέση της εστίας του τέρματος είχε την υψηλότερη αποτελεσματικότητα (ποσοστό επιτυχίας 81%) σε σύγκριση με το χτύπημα στα δεξιά (ποσοστό επιτυχίας 70%) ή αριστερά (76,7% ποσοστό επιτυχίας).
ιι) Το σουτ στη μέση της εστίας του τέρματος είχε την υψηλότερη αποτελεσματικότητα (ποσοστό επιτυχίας 81%) σε σύγκριση με το χτύπημα στα δεξιά (ποσοστό επιτυχίας 70%) ή αριστερά (76,7% ποσοστό επιτυχίας).
Σε μια άλλη ερευνητική εργασία, «Action Bias Among Elite Soccer Goalkeepers: The Case of Penalty Kicks» (Michael Bar-Eli et al, 2006) διαπιστώνεται ότι οι τερματοφύλακες τείνουν να πηδούν αριστερά ή δεξιά υπερασπίζοντας την εστία τους, αν και είναι πιο πιθανό να παρεμποδίσουν την πορεία της μπάλας και να αποτρέψουν το γκολ στην περίπτωση που παραμείνουν κοντά στο κέντρο του τέρματος.
Παρόλο που οι Levitt et al υπογραμμίζουν σωστά ότι «δεν μπορούμε να απορρίψουμε το γεγονός ότι οι παίκτες επιλέγουν βέλτιστα τις στρατηγικές που εξαρτώνται από τη συμπεριφορά του αντιπάλου», εξακολουθεί να είναι αδιανόητο ότι τόσο οι εκτελεστές των πέναλτι όσο και οι τερματοφύλακες δεν επιλέγουν το μεσαίο χώρο πιο συχνά, παρά το γεγονός ότι και οι δύο έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας.
Ο λόγος, όμως, είναι απλός. Τα ανθρώπινα όντα προτιμούν τη δράση αντί για αδράνεια, ένα φαινόμενο που οι ψυχολόγοι συχνά αναφέρονται ως Μεροληψία Δράσης (Action Bias).
Μεροληψία δράσης είναι μια συμπεριφορική θεωρία, που ορίζει ότι οι άνθρωποι τείνουν να κρίνουν τις πράξεις που οδήγησαν σε αρνητικά αποτελέσματα σαν χειρότερες από απραξίες ή αδράνειες που οδήγησαν σε εξίσου αρνητικά αποτελέσματα.
Οι Bar-Eli et al το εξηγούν περαιτέρω στην εργασία τους. Εάν ο τερματοφύλακας πηδήσει και σημειωθεί ένα γκολ, μπορεί να αισθανθεί ότι «έκανα το παν για να σταματήσω την μπάλα πηδώντας, όπως σχεδόν όλοι κάνουν, αλλά ήμουν απλά άτυχος που η μπάλα πήγε προς άλλη κατεύθυνση (ή δεν μπορούσε να σταματήσει για άλλο λόγο)».
Από την άλλη πλευρά, αν ο τερματοφύλακας παραμείνει στο κέντρο (που είναι η αρχική του θέση) και επιτευχθεί γκολ, θα σκεφτεί ότι δεν έκανε κάτι για να σταματήσει τη μπάλα (όσο ο κανόνας είναι «κάνω κάτι = πηδάω»). Επειδή η αρνητική αίσθηση του τερματοφύλακα μετά από ένα γκολ που σημειώνεται (που συμβαίνει στα περισσότερα πέναλτι) ενισχύεται όταν παραμένει στο κέντρο, ο τερματοφύλακας προτιμά να πηδά σε μία από τις πλευρές, αν και αυτό δεν είναι το βέλτιστο, παρουσιάζοντας μια «μεροληψία δράσης».
Η Action Bias εμφανίζεται, όμως, και στον κόσμο της επένδυσης.
Η μεροληψία δράσης μπορεί να επηρεάσει τις αποφάσεις των επενδυτών όταν αποφασίζουν να αναδιαρθρώσουν τα χαρτοφυλάκιά τους (δράση) ή να τα αφήσουν όπως είναι (αδράνεια/απραξία). Επίσης μπορεί να επηρεάσει τις επιλογές των μάνατζερ όσον αφορά την αλλαγή της στρατηγικής ή των επενδύσεων της επιχείρησης τους (δράση) ή να αφήσουν την στρατηγική ίδια (αδράνεια).
Στην περίπτωση της αδράνειας (passive investing), οι επενδυτές περιορίζουν το ποσό των αγορών και των πωλήσεων στα χαρτοφυλάκιά τους, καθιστώντας έτσι έναν πολύ οικονομικό τρόπο να επενδύσουν. Η στρατηγική απαιτεί νοοτροπία αγοράς και κατοχής. Αυτό σημαίνει να αντισταθούμε στον πειρασμό να αντιδράσουμε ή να προβλέψουμε την επόμενη κίνηση της χρηματιστηριακής αγοράς. Οι αποδόσεις, τα οφέλη αλλά και το ρίσκο είναι μικρά σε αυτήν την επενδυτική συμπεριφορά.
Αντιθέτως, στην περίπτωση
της δράσης (active investing), υπάρχει πιο πρακτική προσέγγιση και απαιτείται κάποιος
ως διαχειριστής χαρτοφυλακίου. Ο στόχος της διαχείρισης ενεργών χρημάτων
είναι να κερδίσει τις μέσες αποδόσεις της χρηματιστηριακής αγοράς και να επωφεληθεί
πλήρως από τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των τιμών. Περιλαμβάνει μια
πολύ βαθύτερη ανάλυση και την εμπειρογνωμοσύνη για να γνωρίζει πότε να
περιστρέφεται ή να εξέρχεται από ένα συγκεκριμένο απόθεμα, ομόλογο ή
οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο. Σε αυτήν τη στρατηγική μπορούν να
υπάρξουν μεγάλα οφέλη, αλλά το κόστος και ο κίνδυνος είναι σε υψηλά επίπεδα.
* το παρόν αποτελεί μετάφραση αποσπάσματος άρθρου με τίτλο "Penalty Kicks and behavioural economics" που αναρτήθηκε στον ιστότοπο www.livemint.com .
Επίσης, αντλήθηκαν πληροφορίες από:
