Με αφορμή το ερώτημα Β.2 των πρόσφατων θεμάτων στις ΑΟΘ της
ΟΕΦΕ που απαντάται στη σελίδα 94 του σχολικού βιβλίου, ας διαβάσουμε το σχετικό
απόσπασμα από το βιβλίο "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ"
της Β΄Λυκείου στην Κύπρο.
"Είδαμε ότι όταν η τιμή είναι μεγαλύτερη από την τιμή ισορροπίας υπάρχει
πλεόνασμα, και όταν είναι μικρότερη υπάρχει έλλειψη. Ας δούμε όμως, γιατί
αλλάζουν οι τιμές όταν υπάρχει πλεόνασμα ή έλλειψη.
Ας υποθέσουμε ότι η τιμή των πορτοκαλιών είναι €1 το κιλό. Οι καταναλωτές θέλουν
να αγοράσουν 21 κιλά και οι παραγωγοί θέλουν να πωλήσουν 8 κιλά. Οι
παραγωγοί βλέποντας ότι υπάρχουν πολλοί ανικανοποίητοι καταναλωτές αυξάνουν
την τιμή. Όμως, γιατί οι καταναλωτές δεν αντιστέκονται σε αυτήν την αύξηση και να
αρνηθούν να αγοράσουν το αγαθό σε ψηλότερη τιμή; Γιατί το αγαθό αξίζει γι’ αυτούς
περισσότερο από την τρέχουσα τιμή και επίσης, στην τρέχουσα τιμή δεν μπορεί να
ικανοποιηθεί όλη η ζήτηση τους. Σε μερικές δε περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα
στις δημοπρασίες, (π.χ. δημοπρασία του eBay), οι αγοραστές σπρώχνουν τις τιμές
προς τα πάνω, προσφέροντας οι ίδιοι ψηλότερες τιμές για να μπορέσουν να
αγοράσουν το προϊόν. Η αύξηση της τιμής μειώνει την έλλειψη, επειδή όσο
αυξάνεται η τιμή, σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, η
προσφερόμενη ποσότητα αυξάνεται και η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται. Αυτό θα
συνεχισθεί μέχρι η τιμή να φτάσει στο σημείο ισορροπίας, όπου δεν θα υπάρχει
πλέον έλλειψη.
Ας υποθέσουμε τώρα ότι η τιμή των πορτοκαλιών είναι €2,50 το κιλό. Οι
καταναλωτές θέλουν να αγοράσουν 6 κιλά και οι παραγωγοί θέλουν να πωλήσουν 21
κιλά. Οι παραγωγοί βλέποντας ότι δεν μπορούν να πωλήσουν ολόκληρη την
ποσότητα που θα ήθελαν, μειώνουν την τιμή. Η μείωση της τιμής μειώνει το
πλεόνασμα, επειδή όσο μειώνεται η τιμή, σύμφωνα με το νόμο της προσφοράς και
της ζήτησης, η προσφερόμενη ποσότητα μειώνεται και η ζητούμενη ποσότητα
αυξάνεται. Αυτό θα συνεχισθεί μέχρι η τιμή να φτάσει στο σημείο ισορροπίας, όπου
δεν θα υπάρχει πλέον πλεόνασμα.
Όπως βλέπουμε, σε μια ελεύθερη αγορά η τιμή στην οποία θα γίνει τελικά η
συναλλαγή για κάθε αγαθό ή υπηρεσία είναι η τιμή ισορροπίας, στην οποία η
ζητούμενη ποσότητα ισούται με την προσφερόμενη ποσότητα. Στην τιμή αυτή, ούτε
οι καταναλωτές ούτε οι παραγωγοί μπορούν να πετύχουν κάτι καλύτερο, αφού οι
καταναλωτές πληρώνουν τη ψηλότερη τιμή την οποία είναι πρόθυμοι να πληρώσουν
και οι παραγωγοί εισπράττουν τη χαμηλότερη τιμή στην οποία είναι πρόθυμοι να
πωλήσουν το προϊόν. Επομένως, οποιαδήποτε άλλη τιμή σχηματιστεί θα είναι
προσωρινή.
